5. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ

Μεταβατικά φαινόμενα 

και αντικείμενα. 

Ο ρόλος τους στη διαδικασία της ανάπτυξης του παιδιού και οι κατάλληλοι χειρισμοί.

της Γιάννας Σέργη
Πρώτη δημοσίευση στο: Σύγχρονο Νηπιαγωγείο, τ.102, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2014

Η έννοια των μεταβατικών φαινομένων και των μεταβατικών αντικειμένων, την οποία εισήγαγε ο Winnicott, σχετίζεται με τις πρώτες προσπάθειες ανεξαρτητοποίησης του παιδιού και προϋποθέτει την ύπαρξη του συναισθήματος ασφάλειας στο δεσμό, δηλαδή στην ισχυρή συναισθηματική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ της μητέρας ή του υποκατάστατού της και του βρέφους κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του (Bowlby, 1969 . Cole & Cole: 2002. Καφέτσιος, 2005).

Τα μεταβατικά φαινόμενα είναι ορισμένες συμπεριφορές που αναπτύσσουν τα μικρά παιδιά, κάποιοι ήχοι όπως το μουρμούρισμα ή κάποια κινητική ιδιομορφία όπως το χάιδεμα του προσώπου με τα δάχτυλα ενώ μπορεί να έχουν ταυτόχρονα τον αντίχειρα στο στόμα, τις οποίες υιοθετούν και επαναλαμβάνουν κατά τη διάρκεια της ημέρας αλλά και πριν από τον ύπνο για να κατευνάσουν την ανησυχία και τους φόβους τους (Πολεμικός, 2000). 

Τα μεταβατικά αντικείμενα είναι πράγματα του εξωτερικού κόσμου, συνήθως με απαλή υφή, όπως μια μαξιλαροθήκη, ένα μαντίλι της μητέρας, η άκρη μιας κουβερτούλας, η πιπίλα κ.ά. παρόμοια, τα οποία επιλέγουν τα παιδιά, ανεξαρτήτως φύλου, και καταγίνονται επίμονα με αυτά. Τα μεταβατικά φαινόμενα και αντικείμενα συμβολίζουν για τα παιδιά το στήθος και τις δεξιότητες της μητρότητας ή την ίδια τη μητέρα. Με τη χρήση τους τα παιδιά ανακαλούν τις πρώιμες θετικές εμπειρίες από την ικανοποίηση των αναγκών τους (κράτημα, τάισμα, θαλπωρή κ.λπ.) κατά την πρωταρχική υπεραπασχόληση της μητέρας με το βρέφος. Έτσι λειτουργούν ως υποκατάστατα της μητέρας. Δηλαδή, η κύρια αποστολή τους είναι η αναπλήρωσή της όταν αυτή απουσιάζει ή βρίσκεται κάπου εκεί, αλλά όχι δίπλα στο βρέφος ή όταν δεν ασχολείται μαζί του και αυτό βιώνει μια ματαίωση από την έλλειψή της (Winnicott, 2003. Raymond-Rivier, 1989). Ο όρος «μεταβατικά» δηλώνει ακριβώς τη μετάβαση από τη συμβιωτική σχέση του βρέφους με τη μητέρα του, από τον αδυαδισμό και την υποκειμενικότητα που χαρακτηρίζεται από την ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας του βρέφους, στη δημιουργία μιας σχέσης με αντικείμενα τα οποία βρίσκονται έξω από τον εαυτό του, όταν αρχίζει να αντιλαμβάνεται την εξωτερική πραγματικότητα, να αυτονομείται, να διαμορφώνει σύμβολα και να παίζει (Winnicott, 1976. Τσαμπαρλή, 2004). Αποτελούν για το παιδί μια φαντασίωση, μέσω της οποίας διατηρούν τη σύνδεσή τους με την απούσα μητέρα και ταυτόχρονα είναι ένα κράμα της μητέρας όταν κυριαρχούσε ο υποκειμενισμός και της μητέρας στην αντικειμενική φάση.

Το βρέφος, προκειμένου να ανεχτεί τις πρωταρχικές ματαιώσεις σπρώχνει τη γροθιά ή το δάχτυλό του στο στόμα ή χρησιμοποιεί μέρη του μητρικού σώματος (στόμα, δέρμα κ.λπ.), τα λεγόμενα προδρομικά αντικείμενα (precursor objects), καθώς και το οξύ κλάμα ως αντίδραση στο σωματικό πόνο που δηλώνει θυμό και οργή μετά από μια στέρηση ή μια απώλεια (ό.π.:68,73). Στη συνέχεια, ανακαλύπτει, αυτόβουλα, ένα αντικείμενο έξω από το σώμα του και το σώμα της μητέρας του, με το οποίο συνδέεται στενά και, μάλιστα, το ονομάζει με μια λέξη που συνήθως έχει ακούσει, πριν ακόμη αρχίσει να μιλάει σωστά. Η δραστηριότητα αυτή εμφανίζεται από τον έκτο περίπου έως το δωδέκατο μήνα της ζωής και μπορεί να διαρκέσει έως και πολύ περισσότερο από ένα χρόνο, ώσπου το μεταβατικό αντικείμενο να χάσει το νόημά του (Winnicott, 2003). Οι μεταβατικές λειτουργίες είναι φυσιολογικές και, μάλιστα, «αποτελούν ένδειξη υγιούς ανάπτυξης». Έτσι, η μητέρα (ή όποιο άλλο πρόσωπο από το οποίο εξαρτάται το βρέφος) αν απομακρυνθεί για ένα διάστημα που ξεπερνάει τα όρια της ανοχής του, η εσωτερική αναπαράστασή της μπορεί να σβήσει, η απουσία της να βιωθεί ως μόνιμη και το βρέφος να μην είναι ικανό να χρησιμοποιήσει τα μεταβατικά φαινόμενα ή αντικείμενα. Αν όμως η απουσία της μητέρας δεν ξεπερνάει τα όρια της ανοχής του, δε συντελείται άμεση αλλαγή στον ψυχικό του κόσμο. Με την επιστροφή της η εσωτερική αναπαράστασή της αναδημιουργείται, η εμπιστοσύνη στο πρόσωπό της επανεδραιώνεται και το βρέφος επαναλαμβάνει τις μεταβατικές του δραστηριότητες.

Τα βασικά χαρακτηριστικά της σχέσης παιδιού και μεταβατικού αντικειμένου είναι η παρηγορία, η τρυφερότητα και ο κατευνασμός της ανησυχίας που αισθάνεται το παιδί από την έλλειψη της μητέρας (άμυνα στο άγχος), η απόλυτη δικαιοδοσία που έχει πάνω στο μεταβατικό αντικείμενο και η δυνατότητά του να εκφράσει σε αυτό την επιθετικότητά του.

Η λειτουργία των μεταβατικών φαινομένων και αντικειμένων εμφανίζεται, όπως προαναφέρθηκε, αφού η μητέρα έχει αφιερωθεί στο βρέφος με απόλυτη προσαρμογή, έχει ταυτιστεί μαζί του παρέχοντάς του ασφάλεια και ικανοποιώντας τις ανάγκες του, στηρίζοντας έτσι την αίσθηση παντοδυναμίας του. Είναι η μητέρα που ικανοποιεί «στον παιδικό ψυχισμό το πρότυπο της “ιδανικής” μητέρας, δηλαδή τον Άλλο των επιθυμιών και των φαντασιώσεων του παιδιού» και δεν του προκαλεί έντονες εσωτερικές συγκρούσεις (Καΐλα & Ξανθάκου, 1993). Η σχεδόν απόλυτη ικανοποίηση των αναγκών του βρέφους όμως, γίνεται σχετική σταδιακά από τη μητέρα, η οποία από-προσαρμόζεται, αναγνωρίζει και διευκολύνει τη νέα ανάγκη του παιδιού της για ανεξαρτητοποίηση βοηθώντας το να διαλύσει την αυταπάτη της παντοδυναμίας, να αυξήσει τη δραστηριότητα του Εγώ του και να το αναγνωρίσει. Τώρα η μητέρα περιορίζει την απόλυτη δοτικότητά της, ασχολείται περισσότερο με τον εαυτό της και τις υποχρεώσεις της και αρχίζει να στερεί και να απαγορεύει, προκειμένου να διαπαιδαγωγήσει και να προστατεύσει το μικρό παιδί από τους κινδύνους της καθημερινότητας, οι οποίοι ελλοχεύουν κατά τις προσπάθειές του να εξερευνήσει τον περιβάλλοντα χώρο. Σε αυτή τη φάση λειτουργεί και πάλι το μεταβατικό αντικείμενο και, μάλιστα, με ορισμένα πλεονεκτήματα έναντι της μητέρας, εφόσον δεν τιμωρεί, δε χτυπά, δεν απαγορεύει, δεν παραμελεί, είναι διαχειρίσιμο και ελέγξιμο από το παιδί, δε ματαιώνει (Γαλανάκη, 2003). Τα μεταβατικά αντικείμενα που χρησιμοποιούν τα παιδιά της νηπιακής ηλικίας λέγονται δευτερογενή και είναι συνήθως κάποια παιχνίδια, όπως ένα μαλακό ζωάκι ή μια κούκλα, ή ακόμα και κάποιο άλλο πιο σκληρό παιχνίδι όπως ένα αυτοκινητάκι, οτιδήποτε είναι σταθερά διαθέσιμο και ευχάριστο στο παιδί και η σχέση που δημιουργεί μαζί του το βοηθάει να ανακουφιστεί από τις νέες ματαιώσεις που βιώνει. Σε καταστάσεις συναισθηματικής στέρησης, εγκατάλειψης ή βίωσης ενός αποχωρισμού, οπότε το παιδί δεν μπορεί να δεχτεί στοργή ή να παίξει, το μεταβατικό αντικείμενο έχει αμυντική λειτουργία έναντι του άγχους που αισθάνεται στην προσπάθειά του να αποδεχθεί την πραγματικότητα και να τη συσχετίσει με τις ανάγκες του. Η επίπονη αυτή προσπάθεια, το καθήκον δηλαδή της αποδοχής της πραγματικότητας και η ανάγκη συσχετισμού της με την εσωτερική πραγματικότητα δεν εκπληρώνεται ποτέ. Διαρκεί σε όλη τη ζωή του ανθρώπου, όπως και η αναζήτηση της ανακούφισης σε μια ενδιάμεση περιοχή της εμπειρίας που δεν αμφισβητείται (Winnicott, 1979:43). Για τα παιδιά αυτή η περιοχή βρίσκεται μεταξύ της μητέρας και του εαυτού τους, μεταξύ υποκειμενικού και πραγματικού, μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας και που ορίστηκε από τον Winnicott ως «δυνητικός χώρος». Στην ενδιάμεση αυτή περιοχή το παιδί χωρίς εξωτερικές επιδράσεις, μπορεί να συγκεντρωθεί, να δημιουργήσει, να αισθανθεί ζωντανό, να ανακαλύψει τον εαυτό του σε κλίμα χαλάρωσης, ηρεμίας και ικανοποίησης.

Με την αύξηση της ηλικίας και κατακτώντας το παιδί τη μονιμότητα των εσωτερικών αντικειμένων (object constancy) το μεταβατικό αντικείμενο χάνει την αξία του και το παιδί το εγκαταλείπει, ενώ δεν το πενθεί, δεν το απωθεί, αλλά και δεν το ξεχνά. Τα μεταβατικά αντικείμενα «γίνονται ένα σύνολο φαινομένων που διαχέονται στο χώρο του παιδικού παιχνιδιού και στα πολιτιστικά ενδιαφέροντα και τις δραστηριότητες - δηλαδή στην εκτεταμένη περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα στον εξωτερικό κόσμο και στο όνειρο» (Winnicott,1976:199). Επειδή η εμπειρία από τη χρήση των μεταβατικών αντικειμένων που βίωσε το παιδί κατά τη βρεφονηπιακή ηλικία παραμένει ζωντανή, επανεμφανίζεται και σε επόμενα στάδια σε κρίσιμες μεταβάσεις, σε στιγμές μοναξιάς, σε ματαιωτικές καταστάσεις, πριν τον ύπνο ή σε περίπτωση απειλής από καταθλιπτική διάθεση. Κατά την εφηβική ηλικία τα μεταβατικά φαινόμενα και αντικείμενα είναι διαφοροποιημένα και εμφανίζονται με τη μορφή κατασκευών, ζωγραφικής, ακούσματος μουσικής, ονειροπόλησης, συγγραφής ημερολογίου, ακόμα των ηλεκτρονικών μηνυμάτων κ.ά, ενώ κατά την ενήλικη ζωή επιβιώνουν ή μεταμορφώνονται στην αγάπη του ατόμου για ένα χρηστικό αντικείμενο το οποίο του παρέχει ικανοποίηση και ασφάλεια, όπως π.χ. μια αγαπημένη πένα, ένα σημειωματάριο κ.λπ. (ό.π.).

Η διαταραγμένη λειτουργία των μεταβατικών αντικειμένων είναι η αιτία των κλοπών που κάνουν τα στερημένα παιδιά, από ανάγκη αναζήτησης του μεταβατικού αντικειμένου το οποίο έχει πεθάνει μαζί με το θάνατο της εσωτερικής αναπαράστασης της μητέρας, ή άλλων αντιδράσεων όπως η ονυχοφαγία, η χρήση ουσιών, ο φετιχισμός, η παλινδρόμηση στο στάδιο που αναδύονται οι μεταβατικές λειτουργίες κ.ά. (ό.π.:198).

Από τη σημασία και την αξία των μεταβατικών αντικειμένων για την υγιή ανάπτυξη προκύπτει και η αρμόζουσα συμπεριφορά των γονέων και των παιδαγωγών απέναντι σε αυτά. Οι γονείς οφείλουν να αναγνωρίζουν την ανάγκη του παιδιού τους για το μεταβατικό αντικείμενο όπως και την ανάγκη ύπαρξής του στον αδιαχώριστο ακόμα χώρο μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας (ό.π.). Οφείλουν να το περιφρουρούν ώστε να μη χαθεί, να μην το πλένουν γιατί η μυρωδιά του, έστω κι αν είναι βρόμικο, αποτελεί για το παιδί στοιχείο αναφοράς, να μη ντρέπονται να το μεταφέρουν μαζί τους στις εξόδους τους και να μην προβάλλουν καμία αξίωση πάνω σ’ αυτό. Οι εκπαιδευτικοί της προσχολικής ηλικίας οφείλουν επίσης να ευαισθητοποιούνται απέναντι σ’ αυτή την ανάγκη των νηπίων και να αναπτύσσουν τους κατάλληλους χειρισμούς, ώστε να μειώνονται οι ματαιωτικές καταστάσεις που καιροφυλακτούν κατά την κρίσιμη μετάβαση από το σπίτι στο πρώτο σχολείο, η οποία εμπεριέχει το άγχος του αποχωρισμού και την ανασφάλεια. Κατάλληλοι χειρισμοί χρειάζονται και στην περίπτωση που το μεταβατικό αντικείμενο ενός παιδιού διεκδικείται από άλλα παιδιά, οπότε γίνεται αντικείμενο ζήλιας και ανταγωνισμού, ενώ το παιδί που του ανήκει διεκδικεί την αποκλειστικότητά του και αν του το πάρουν έστω για λίγο μπορεί να αισθανθεί ότι πρόκειται για μια μόνιμη απώλεια. Όταν το παιδί παρεμποδίζεται στη χρήση των μεταβατικών αντικειμένων και στην εκδήλωση των μεταβατικών φαινομένων «βιώνει μεγάλη ανησυχία, άγχος, είναι απαρηγόρητο. Ούτε η ίδια η μητέρα του δεν μπορεί να το παρηγορήσει. Γι’ αυτό ο παιδαγωγός πρέπει να προστατεύει το δικαίωμα του παιδιού για ιδιοκτησία του μεταβατικού αντικειμένου, απέναντι στα άλλα παιδιά. Τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν ότι κάποια πράγματα μπορούν να τα μοιράζονται με τους άλλους και κάποια όχι» (Γαλανάκη, ό.π.:30) και στη συγκεκριμένη περίπτωση το μοίρασμα, αν κάποτε είναι αναπόφευκτο, πρέπει να γίνεται με τρόπο που να μην απειλεί το παιδί, δεδομένου ότι βασικό χαρακτηριστικό της χρήσης των μεταβατικών αντικειμένων είναι η απόλυτη δικαιοδοσία του παιδιού επάνω τους. Για τον ενημερωμένο, δημιουργικό και ταλαντούχο εκπαιδευτικό τα μεταβατικά αντικείμενα είναι αξιοποιήσιμα στην προσπάθειά του να ενισχύσει την αίσθηση ασφάλειας των παιδιών, ειδικά κατά τη μετάβασή τους από το οικογενειακό στο σχολικό περιβάλλον, να συμβάλλει στην αίσθηση του προσωπικού ελέγχου και της δημιουργίας της συνέχειας στο χώρο και στο χρόνο, καθώς και για να τα βοηθήσει να αντιμετωπίσουν το άγχος του αποχωρισμού (ό.π.:29).

Βιβλιογραφία

Bowlby, J. (1969). Attachment and Loss: Attachment (Vol.1). N.Y.: Basic Books.                       

Γαλανάκη, Ε. (2003). Θέματα Αναπτυξιακής Ψυχολογίας. Αθήνα: Ατραπός.

Cole, M., & Cole, S.R. (2002). Η ανάπτυξη των παιδιών. Η αρχή της ζωής: Εγκυμοσύνη, τοκετός, βρεφική ηλικία. (μτφρ. Μ. Σόλμαν). Αθήνα: Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός.

Καΐλα, Μ. & Ξανθάκου, Γ. (1993). Μάνα, η πρώτη ερωμένη. Αθήνα: Ντουντούμης.

Κ. (2005). Δεσμός, Συναίσθημα και Διαπροσωπικές Σχέσεις. Αθήνα: Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός.

Πολεμικός, Ν. (2000). Ο ύπνος των παιδιών. Ρόδος: Πανεπιστήμιο Αιγαίου-Ατραπός.

Raymond- Rivier, Β. (1989). H κοινωνική ανάπτξη του παιδιού (μτφρ. Μ. Ντεκάστρο). Αθήνα: Καστανιώτης.

Τσαμπαρλή, Α. (2004). Η ψυχαναλυτική προσέγγιση της οικογένειας. Αθήνα: Ατραπός.

Winnicott, D. W. (1976). Το παιδί, η οικογένεια και ο εξωτερικός του κόσμος (μτφρ. Θ. Παραδέλλης). Αθήνα: Καστανιώτης.

Winnicott, D. W. (1979). Το παιδί, το παιχνίδι και η πραγματικότητα (μτφρ. Γ. Κωστόπουλος). Αθήνα: Καστανιώτη

Winnicott, D. W. (2003). Διαδικασίες ωρίμανσης και διευκολυντικό περιβάλλον. Μελέτες για τη θεωρία της συναισθηματικής ανάπτυξης. (μτφρ. Θ. Χατζόπουλος). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

ΧΑΡΟΥΜΕΝΕΣ (πολύ χαρούμενες) ΣΤΙΓΜΕΣ 2019-20- ΚΑΙΝΟΥΡΙΕΣ ΜΠΑΛΕΣ ΑΝΑΠΗΔΗΣΗΣ-2019-20 - ΚΑΙΝΟΥΡΙΕΣ ΜΠΑΛΕΣ ΑΝΑΠΗΔΗΣΗΣ

Στο διάλειμμα με τις καινούριες μας μπάλες αναπήδησης!

Ευχαριστούμε την κ. Χρυσούλα Παντελαίου, τη γιαγιά του Κωνσταντίνου μας, για την προσφορά της και τη χαρά που μας έδωσε!!!

Από τη χαρά μας τις ζωγραφίσαμε κιόλας μόλις μπήκαμε στην τάξη!

4. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: Μια παιδαγωγική ιστορία

"Υπάρχει μια όμορφη ιστορία σχετικά με την εκπαίδευση που πάντα με διασκεδάζει. Τη λένε: “To Σχολείο των Ζώων”. Πάντα μου άρεσε να τη διηγούμαι επειδή είναι τόσο άγρια κι όμως πολύ αληθινή. Οι εκπαιδευτικοί έχουν γελάσει μ’ αυτήν επί χρόνια, αλλά κανένας δεν έμαθε τίποτα απ’ αυτήν.

Λέει ότι τα ζώα μαζεύτηκαν στο δάσος μια μέρα και αποφάσισαν ν’ ανοίξουν ένα σχολείο.Ήταν ένα αγριοκούνελο, ένα πουλί, ένας σκίουρος, ένα ψάρι κι ένα χέλι και ίδρυσαν τη Σχολική Επιτροπή.

Το αγριοκούνελο επέμενε να μπει στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα το τρέξιμο. Το πουλί επέμενε να μπει το πέταγμα. Το ψάρι ζητούσε οπωσδήποτε να είναι μέσα στα μαθήματα το κολύμπι, κι ο σκίουρος ήθελε να υπάρχει το σκαρφάλωμα στα ψηλά δέντρα. Τα έβαλαν λοιπόν όλα μαζί και σύνταξαν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Ύστερα, αποφάσισαν ότι όλα τα ζώα έπρεπε υποχρεωτικά να παρακολουθούν αυτά τα μαθήματα. Παρόλο που το κουνέλι πήρε Α στο τρέξιμο, το σκαρφάλωμα στο δέντρο ήταν ένα πρόβλημα γι’ αυτό. Κάθε φορά που πήγαινε να το κάνει έπεφτε προς τα πίσω. Γρήγορα χαρακτηρίστηκε διανοητικά καθυστερημένο, και δεν μπορούσε ούτε να τρέξει πια. Ανακάλυψε ότι αντί να παίρνει Α στο τρέξιμο έπαιρνε τώρα Γ και, φυσικά, πάντα απορριπτόταν στο σκαρφάλωμα στα δέντρα. Το πουλί ήταν πραγματικά πρώτο στο πέταγμα, αλλά όταν προσπάθησε να τρέξει στη γη δεν τα πήγε και τόσο καλά. Έσπαζε συνέχεια το ράμφος του και τα φτερά του. Πολύ γρήγορα είδε να παίρνει Γ στο πέταγμα και να απορρίπτεται στο τρέξιμο, ενώ στο σκαρφάλωμα στα δέντρα ήταν σκέτη αποτυχία.

Το ηθικό δίδαγμα από αυτή την ιστορία είναι πως το ζώο που βραβεύτηκε τελειώνοντας τα μαθήματα, ήταν ένα διανοητικά καθυστερημένο χέλι, που μπορούσε να τα κάνει όλα, μα ως τα μισά τους. Όμως οι δάσκαλοι ήταν πολύ ευχαριστημένοι, επειδή όλα τα ζώα παρακολουθούσαν όλα τα μαθήματα, αυτού που αποκαλούσαν εκπαιδευτικό πρόγραμμα ευρείας βάσης.

Μπορεί να γελάμε μ’ αυτή την ιστορία, αλλά έτσι έχουν τα πράγματα. Αυτό που πραγματικά προσπαθούμε είναι να κάνουμε τον καθένα ίσο με όλους τους άλλους και γρήγορα μαθαίνουμε ότι η ικανότητα συμμόρφωσης κρίνει την επιτυχία μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα. Αυτός ο προσαρμοστικός συμβιβασμός εκτείνεται κατευθείαν ως το Πανεπιστήμιο. Κι εμείς στην Ανώτατη Εκπαίδευση είμαστε ένοχοι όπως όλοι οι άλλοι. Δε λέμε στους ανθρώπους: “Πετάξτε! Σκεφτείτε για τον εαυτό σας…Αρχίστε να ονειροπολείτε. Δε βλάφτει για λίγο το όνειρο. Βρείτε κάτι καινούριο…” "

                                                                                                                            LEO BUSCAGLIA (Η Αγάπη)

Πίνακας: Sevada Grigoryan

3. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: Τρόποι διαπαιδαγώγησης και η επίδρασή τους στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών

Τρόποι διαπαιδαγώγησης  και η επίδρασή τους στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών

της Γιάννας Σέργη

Πίνακας: Sevada Grigoryan

Μέσα από πολλές ερευνητικές εργασίες έχουν εντοπιστεί διάφοροι τρόποι άσκησης της γονικότητας ή, με άλλα λόγια, της διαπαιδαγώγησης που ακολουθούν οι γονείς και τα αποτελέσματα που προκύπτουν για τα παιδιά. Ο κάθε τρόπος άσκησης της γονικότητας διαμορφώνεται κυρίως σύμφωνα με την ιδιοσυγκρασία, τις στάσεις, τις αντιλήψεις, τις αξίες, τα βιώματα από τη διαπαιδαγώγηση που έλαβαν οι ίδιοι γονείς, καθώς και από το κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο αναπτύσσονται τα άτομα και οι οικογένειες. Τα βασικά σχήματα άσκησης της γονικότητας είναι το αυταρχικό, το επιτρεπτικό και το δημοκρατικό.

Ο αυταρχικός τρόπος, ο αρχαιότερος στην αγωγή των παιδιών, αντιπροσωπεύει την τήρηση ορίων χωρίς ελευθερία και την επίλυση προβλημάτων μέσω της επιβολής ή και της βίας. Οι αυταρχικοί γονείς θεωρούν ότι τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν την υπακοή στην εξουσία, την οποία αντιπροσωπεύουν οι ίδιοι προς το παρόν. Πιστεύουν ότι δεν πρέπει να διαπραγματεύονται και να συζητούν με τα παιδιά τους και παίρνουν οι ίδιοι τις αποφάσεις για όλα τα θέματα που τα αφορούν. Δεν λαμβάνουν υπόψη τα συναισθήματα των παιδιών τους καθώς και την ανάγκη τους για ανεξαρτητοποίηση, ενώ χρησιμοποιούν ως συνήθη πρακτική την τιμωρία, η οποία πολλές φορές είναι σκληρή. Ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από τον Μικρό Πρίγκιπα δίνει το στίγμα της αυταρχικής συμπεριφοράς, της έλλειψης ευελιξίας και της κατάχρησης της γονεϊκής εξουσίας σε λίγες γραμμές:

«-Α! να ένας υπήκοος! φώναξε ο βασιλιάς μόλις είδε τον μικρό πρίγκιπα. Κι ο μικρός πρίγκιπας αναρωτήθηκε: -Πώς μπορεί να με αναγνωρίζει, αφού ποτέ μέχρι τώρα δεν με είδε;» Δεν ήξερε ότι για ένα βασιλιά ο κόσμος είναι πολύ απλοποιημένος. Όλοι οι άνθρωποι είναι υπήκοοι! (Exypéry, 1968: 39).

Τα παιδιά που μεγαλώνουν με αυταρχικούς γονείς μπορεί να είναι πειθαρχημένα, αλλά τείνουν να είναι λιγότερο δραστήρια, δυσκολεύονται στη λήψη αποφάσεων και πρωτοβουλιών και αντιδρούν με θυμό και πείσμα, εκδικητικότητα και επιθετικότητα, αντιδράσεις οι οποίες έχουν παρατηρηθεί κυρίως στα αγόρια ή αποσύρονται και συμμορφώνονται, επειδή σε κάθε περίπτωση φοβούνται να αντιπαρατεθούν στη γονεϊκή εξουσία (Mackenzie, 1993). Στερούνται αυθορμητισμού, έχουν δυσκολία να ελέγχουν τις παρορμήσεις τους και αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες προσαρμογής όταν πηγαίνουν στο σχολείο (Dornbush et al., 1987). Συνήθως δεν γίνονται εύκολα αποδεκτά από τους συνομηλίκους τους και σε κάποιες περιπτώσεις δυσκολεύονται στα μαθήματά τους. Ενδέχεται να εξελιχθούν σε άτομα παθητικά, άτονα, χωρίς φαντασία και περιέργεια, έχουν χαμηλή ανοχή στη ματαίωση και πολλές φορές είναι επιβαρυμένα με συναισθήματα ντροπής και ανεπάρκειας. «Τα παιδιά που έχουν κυριαρχικούς γονείς δεν μπορούν κατά κανόνα να στηριχτούν στις δικές τους δυνάμεις και δεν έχουν την ικανότητα να αντιμετωπίσουν ρεαλιστικά τα προβλήματά τους, γιατί συνήθως δεν αναπτύσσουν υψηλή αυτοεκτίμηση, ενώ δεν κατορθώνουν ή αργούν πολύ να αναλάβουν τις ευθύνες τους ως ενήλικες. Τείνουν να είναι υποχωρητικά, υπάκουα και να αποσύρονται σε καταστάσεις που τους φαίνονται δύσκολες» (Herbert 1998:276).

Οι γονείς οι οποίοι εφαρμόζουν επιτρεπτική συμπεριφορά δεν επιβάλλουν όρια και κανόνες, αλλά αφήνουν ελεύθερα τα παιδιά να ρυθμίζουν τη συμπεριφορά τους, αποφεύγοντας έτσι καταστάσεις αντιπαράθεσης. Έχουν λίγες απαιτήσεις για ώριμη συμπεριφορά, χρησιμοποιούν σπάνια την τιμωρία και γενικά αποφεύγουν να ασκούν εξουσία. Πιστεύουν ότι για να κάνουν τα παιδιά να αισθάνονται ευτυχισμένα πρέπει να εξυπηρετούν τις επιθυμίες τους και γι’ αυτό αποφεύγουν οποιαδήποτε συμπεριφορά τα δυσαρεστεί. Οι επιτρεπτικοί γονείς έχουν περισσότερο το ρόλο του φίλου παρά του γονέα. Τα παιδιά αφήνονται «να ρυθμίζουν μόνα τους τις δραστηριότητές τους και δεν αντιμετωπίζουν σχεδόν ποτέ το θυμό των γονέων τους ή γενικότερα τα συναισθήματά τους» (Τάνταρος, 2004:27). Στην ακραία τους περίπτωση οι επιτρεπτικοί γονείς μπορεί να θεωρηθούν αμελείς και ότι παραμελούν σε σημαντικό βαθμό τα γονικά τους καθήκοντα (Brian, 1996). Με την επιτρεπτική συμπεριφορά χωρίς θέσπιση ορίων τα παιδιά μαθαίνουν να μη δέχονται κανόνες, αφού τους επιτρέπεται να κάνουν ό, τι θέλουν, μπορεί να γίνουν προκλητικά όταν δεν ικανοποιούνται οι επιθυμίες τους, κουραστικά με το να εκφράζουν συνεχώς απαιτήσεις, εγωκεντρικά δείχνοντας αδιαφορία σε ό,τι συμβαίνει γύρω τους και δεν μπορούν να εκτιμήσουν και να σεβαστούν τις ανάγκες των άλλων. Μαθαίνουν ότι οι άλλοι είναι υπεύθυνοι για την επίλυση των προβλημάτων τους και κατά συνέπεια μπορεί μεγαλώνοντας να παρουσιάσουν εξαρτημένη συμπεριφορά. Τα παιδιά των επιτρεπτικών γονέων βιώνουν χαοτικές συναισθηματικές καταστάσεις και δεν αναπτύσσουν σε ικανοποιητικό βαθμό την ικανότητα ρύθμισης των συναισθημάτων τους (Brian, ό.π. ^. Mackenzie, ό.π.). Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι δυσκολεύονται να βάζουν στόχους και ότι δεν μπορούν να εμπιστευτούν εύκολα τον εαυτό τους για την ανάληψη κοινωνικών ρόλων. Συχνά τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις στο σχολείο. Πολλές φορές αισθάνονται ότι απορρίπτονται και ότι κανείς δεν νοιάζεται γι’ αυτά. Μπορεί να αναπτύξουν φιλικότητα και δημιουργικότητα, αλλά αναπτύσσουν εύκολα και επιθετικότητα, κυρίως λεκτική ενώ, συνήθως, δεν μπορούν να ελέγξουν την παρορμητικότητά τους.

Τόσο τα παιδιά των επιτρεπτικών γονέων όσο και τα παιδιά των αυταρχικών-κυριαρχικών γονέων  μπορεί να οδηγηθούν σε αντικοινωνικές συμπεριφορές ακόμη και στη χρήση ουσιών όπως έδειξαν έρευνες σε παραβατικούς ανηλίκους (Νόβα - Καλτσούνη, 2001:134).

Η δημοκρατική διαπαιδαγώγηση βασίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό, τη συνεργασία και το διάλογο. Οι γονείς θεωρούν ότι τα παιδιά είναι ικανά και είναι χρήσιμο να έχουν τον κύριο λόγο στην επίλυση των προβλημάτων τους (MacKenzie, ό.π.), αλλά είναι πάντα διαθέσιμοι να τους προσφέρουν τη βοήθειά τους. Δίνουν στα παιδιά τους δυνατότητες επιλογής και ευκαιρίες να μάθουν από τις συνέπειες των επιλογών τους. Κατά συνέπεια, με το δημοκρατικό τρόπο διαπαιδαγώγησης τα παιδιά μαθαίνουν να εκτιμούν και να σέβονται τα προβλήματα των άλλων, μαθαίνουν να είναι υπεύθυνα, να συνεργάζονται, να επιλέγουν και να παίρνουν αποφάσεις. Καταφέρνουν να έχουν αυτοέλεγχο, αυτοεκτίμηση, καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις, επιτυγχάνουν ευκολότερα την ανεξαρτητοποίησή τους και γενικότερα έχουν καλύτερη προσαρμογή.

Όπως φαίνεται από τα παραπάνω σχήματα γονεϊκής συμπεριφοράς, το δημοκρατικό έχει τα περισσότερα πλεονεκτήματα για τα παιδιά. Ωστόσο, η κλασική στο είδος της έρευνα της Baumrind (1971), προσέδωσε κάποια επιπλέον βασικά στοιχεία στο δημοκρατικό σχήμα γονικότητας, προτείνοντας έναν εγκυρότερο και αποτελεσματικότερο τρόπο διαπαιδαγώγησης, τον αυθεντικό, ο οποίος αποτελεί ένα συνδυασμό γονικού κύρους και έλλειψης αυταρχικότητας. Συγκεκριμένα, η Baumrind ξεκίνησε μελετώντας τύπους ηγεσίας σε ενηλίκους, στο πλαίσιο της διοικητικής επιστήμης. Από τις μελέτες της συμπέρανε ότι ο βέλτιστος τρόπος ηγεσίας δεν είναι «εκείνος που περιγράφεται ως συνεργατική διευθέτηση, όπου οι αρχηγοί μεταβάλλονται ουσιαστικά σε συμβούλους και συνεργάτες, αλλά ένα σχήμα όπου δημοκρατικά στοιχεία συνδυάζονται με στοιχεία εξουσίας» (Maccoby, 1997:617). Η ερευνήτρια εφάρμοσε στη συνέχεια την άποψη αυτή στην κοινωνικοποίηση των παιδιών, κάνοντας την έρευνά της σε περισσότερα από εκατό παιδιά προσχολικής ηλικίας, με τη βασική άποψη ότι το επιτρεπτικό, το αυταρχικό αλλά και το αμιγώς δημοκρατικό στιλ διαπαιδαγώγησης δεν προσέφεραν τα αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα στην ανάπτυξη των παιδιών. Όπως έδειξε η συγκεκριμένη έρευνα, οι αποτελεσματικότεροι γονείς είναι αυτοί που καταφέρνουν να διατηρούν το κύρος τους χωρίς να είναι αυταρχικοί. Η συμπεριφορά των γονέων αυτών υποκινείται και εξισορροπεί μεταξύ δύο βασικών αξιών: της ελευθερίας και της υπευθυνότητας και μεταξύ δύο βασικών πρακτικών: της άσκησης δημοκρατικών διαδικασιών και της διατήρησης του ηγετικού στοιχείου. Συγκεκριμένα, οι γονείς αυτού του τύπου:

·        Καταφέρνουν να συνδυάζουν αγάπη, φροντίδα και ανταπόκριση στις ανάγκες των παιδιών, ενώ παράλληλα επιβάλλουν σταθερά όρια στη συμπεριφορά τους, έχουν ξεκάθαρες απαιτήσεις και ασκούν ορθολογικό έλεγχο, ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης του κάθε παιδιού και την ιδιαιτερότητά του ως ατόμου.

·        Ενθαρρύνουν τα παιδιά να εκφράζουν τις απόψεις και τις επιθυμίες τους, ενώ δεν παραλείπουν να τους εξηγούν τους λόγους για τους οποίους επιβάλλουν μια συγκεκριμένη συμπεριφορά σε κάθε περίπτωση. Με άλλα λόγια, οι γονείς οι οποίοι διατηρούν το κύρος τους χωρίς να είναι αυταρχικοί, είναι δημοκρατικοί γονείς που διατηρούν το ηγετικό τους στοιχείο. Ασκούν αυστηρό έλεγχο σε σημεία που το παιδί αποκλίνει, αλλά δεν το κρατούν εξαρτημένο απόλυτα στον ποδόγυρό τους επιβάλλοντας αυθαίρετα αυστηρούς περιορισμούς. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν για την επιβολή πειθαρχίας είναι περισσότερο ενθαρρυντικές και υποστηρικτικές παρά κατασταλτικές και τιμωρητικές.

·        Ασκούν εξουσία στις περιπτώσεις πειθαρχικών παραπτωμάτων των παιδιών, αλλά όχι με σκοπό την απλή και αδικαιολόγητη επιβεβαίωση της δύναμής τους, αλλά την πρόοδο των παιδιών σε όλα τα επίπεδα.

·        Έχουν υψηλές προσδοκίες για τα παιδιά τους και τα υποστηρίζουν ουσιαστικά στην πορεία τους προς την ωριμότητα.

·        Δίνουν στα παιδιά τους να καταλάβουν ότι, επειδή ως γονείς και ως ενήλικες έχουν περισσότερη δύναμη και γνώσεις μπορούν να βασίζονται σ’ αυτούς όταν αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις. Το γεγονός ότι διατηρούν τη διακριτότητα των ρόλων και η αίσθηση που έχει το παιδί ότι δεν στηρίζεται από ένα φίλο αλλά από ένα ισχυρό γονέα, συμβάλλει στην διατήρηση σαφών ορίων μεταξύ των δύο γενεών και στην αποφυγή των χαοτικών καταστάσεων και της δυσλειτουργικότητας του οικογενειακού περιβάλλοντος. Έτσι προσφέρουν  ανακούφιση, παρηγοριά και αίσθηση ασφάλειας στα παιδιά, τα οποία μπορούν να αντιμετωπίζουν ευκολότερα τις καθημερινές ματαιώσεις και σταδιακά να αναπτύσσουν ανοχή σε αυτές (Phillips, ό.π.:139).

·        Δεν αποδεσμεύονται από τις υποχρεώσεις του ρόλου τους, αλλά εμπλέκονται όλο και περισσότερο και τον αναπροσαρμόζουν ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο των παιδιών τους. Αναλαμβάνουν τη σοβαρή και μόνιμη υποχρέωση να συμπεριφέρνονται με τρόπο που προάγει τα συμφέροντα των παιδιών, ακόμα και όταν αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να αγνοήσουν ορισμένα από τα δικά τους συμφέροντα.

·        Απαιτούν συνεχώς από τα παιδιά να αναλαμβάνουν σταδιακά και στο πλαίσιο των ικανοτήτων τους ολοένα και περισσότερες ευθύνες ως προς την ανταπόκρισή τους στις ανάγκες των άλλων μελών της οικογένειας και την προαγωγή των συμφερόντων τους.

·        Δεν βασίζουν τις αποφάσεις τους αποκλειστικά στις κοινωνικά αποδεκτές απόψεις ούτε και στις επιθυμίες του παιδιού.

·         Αναγνωρίζουν τα λάθη τους και είναι πρόθυμοι να τα διορθώσουν.

·        Διατηρούν ένα ασφαλές περιβάλλον για τα παιδιά τους, εφόσον φροντίζουν να σχεδιάζουν το χώρο στον οποίο θα περνούν το χρόνο τους και επιλέγουν, ως ένα βαθμό, την ταυτότητα των προσώπων με τα οποία θα αλληλεπιδρούν.

Σύμφωνα με τα βασικά αυτά χαρακτηριστικά το αυθεντικό σχήμα γονικότητας είναι η πλέον ενδεδειγμένη και αποτελεσματική παιδαγωγική πρακτική για τη διαμόρφωση μιας υγιούς και δυναμικής προσωπικότητας. Με δεδομένη την ασυμμετρία στη σχέση γονέα παιδιού, αφού ο γονέας έτσι κι αλλιώς υπερισχύει σε δύναμη και ικανότητες, η διατήρηση του γονικού κύρους χωρίς αυταρχικότητα, παράλληλα με την έμπρακτη απόδειξη της αγάπης του γονέα σε καθημερινή βάση, αποβαίνουν στο παρόν και στο μέλλον σε όφελος των παιδιών .

Τα παιδιά που διαπαιδαγωγούνται με βάση το αυθεντικό σχήμα γονικότητας σύμφωνα με την Baumrind αναπτύσσουν:

·        Καλή και χαρούμενη συναισθηματική κατάσταση.

·        Καλύτερη αυτορύθμιση του συναισθήματος και έλεγχο των παρορμήσεων.

·        Ανοχή στη ματαίωση.

·        Υψηλά επίπεδα αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης.

·        Χαμηλότερα επίπεδα απογοήτευσης, άγχους και κατάθλιψης.

·        Κοινωνικότητα, διεκδικητικότητα, ικανότητα να θέτουν και να επιτυγχάνουν στόχους, ικανότητα διαπραγμάτευσης και συνεργασιμότητα.

·        Θάρρος και διάθεση εξερεύνησης.

·        Υψηλές νοητικές ικανότητες και καλή ακαδημαϊκή επίδοση.

·        Κοινωνικές και ηγετικές ικανότητες.

Η εικόνα του «αυθεντικού» γονέα παραπέμπει, ίσως για αρκετούς γονείς, σε ιδανικά, ίσως ανέφικτα, γονικά πρότυπα. Ωστόσο, αντιπροσωπεύει «ένα συγκεκριμένο τρόπο ανατροφής του παιδιού, που πολλοί γονείς προσπαθούν να μιμηθούν ή να πλησιάσουν στην καθημερινή τους συμπεριφορά» (Herbert, 1998:140). Πάντως, τα βασικά στοιχεία που δεν πρέπει να ξεχνούν οι γονείς που προσπαθούν να είναι αποτελεσματικοί στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, είναι η ικανότητά τους να προσαρμόζονται στις εκάστοτε ανάγκες τους, να επιδεικνύουν ευαισθησία και να προσφέρουν αγάπη άνευ όρων με σεβασμό στην ατομικότητα και στα συναισθήματά τους (Maslow,1995), λογική προστασία και ασφάλεια (Dunn, 1991) και να καλλιεργούν συστηματικά την αυτοεκτίμησή τους.

Βιβλιογραφία

Baumrind, D. (1971). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology Monographs, 4, 1 Pt.2.

Baumrind, D. (1991). The influence of parenting style on adolescent competence and substance use. Journal of Early Adolescence, 11 (1), 56-95.

Brian, B. K. (1996). Parental Psychological Control: Revisiting a Neglected Construct. Child Development 67: 3296-3319.

Dornbusch, S. Riter, P. et al. (1987). The relation of parenting style to adolescent school performance.  Child Development, 58, 1244-1257.

Dunn, J. (1991). Young child’s understanding of other people: evidence from observation within the family. In D. Fry & C. Moore (Eds.), Children’s theories of mind. Hillsdale NJ:  Lawrence Erlbaum,  97-114.

Exypéry-Saint, A. (1968). O Μικρός Πρίγκιπας (μτφρ. Σ. Τσίρκας). Αθήνα: Ηριδανός.

Herbert, M. (1998). Ψυχολογικά προβλήματα παιδικής ηλικίας (Επιμ. Ι. Ν. Παρασκευόπουλος). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Herbert, M. (2000). Τα όρια στη συμπεριφορά των παιδιών (μτφρ. Θ. Τσοβίλη). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Maccoby, E. (1997). Ο ρόλος των γονέων στην κοινωνικοποίηση των παιδιών: Μια ιστορική αναδρομή. Στο Κουγιουμτζάκης Γ. (Επιμ.). Αναπτυξιακή ψυχολογία. Παρελθόν, παρόν και μέλλον. (μτφρ. Μ. Σόλμαν). Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. 

Mackenzie, R. (1993). Setting Limits. Rocklin, CA: Prima Publishing.

Maslow, A. H. (1995). Ψυχολογία της Ύπαρξης (μτφ. Σ. Ανδρεοπούλου). Αθήνα: Δίοδος.

Νόβα-Καλτσούνη, Χ. (2007). Κοινωνικοποίηση. Η γένεση του κοινωνικού υποκειμένου. Αθήνα: Gutenberg. 

Phillips, A. (2006). Όταν λέμε «ΟΧΙ» (μτφρ. Κ. Ροντογιάννη). Αθήνα: Πατάκης.

Τάνταρος, Σ. (2004). Οικογένεια και ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου: Θεωρητικές προσεγγίσεις και προβληματισμοί. Στο Σ. Τάνταρος, (Επιμ.) Ανθρώπινη ανάπτυξη και οικογένεια. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

2.ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: Αξιόλογα Μουσεία για παιδιά στην Αθήνα

ΑΞΙΟΛΟΓΑ ΜΟΥΣΕΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

                                                                                                     

Επιμέλεια: Γιάννα Σέργη

Αθήνα, 2017

Στόχος της παρουσίασης είναι η ενημέρωση των γονέων κυρίως για τα Παιδικά, αλλά και άλλα Μουσεία τα οποία θα μπορούσαν να επισκεφτούν με τα παιδιά σε κάποιο ταξίδι τους στην Αθήνα ή εναλλακτικά να κάνουν μαζί τους μια εικονική περιήγηση σε κάποια από αυτά.

Στο τέλος της παρουσίασης παρατίθενται ενδιαφέροντες σύνδεσμοι

                                           

Λίγα λόγια για την έννοια του ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ

Πρόκειται για ένα χώρο που χαρακτηρίζεται από πρωτοτυπία και έχει ως επίκεντρο το παιδί. Όπως αναφέρει ο Michael Spock, διευθυντής για πολλά χρόνια του Παιδικού Μουσείου της Βοστώνης, τα παιδικά μουσεία δημιουργούνται κυρίως για τα παιδιά παρά για τα αντικείμενα. Στην ουσία, το παιδικό μουσείο αποτελεί ένα ειδικά σχεδιασμένο μαθησιακό περιβάλλον, το οποίο υποστηρίζει τη βιωματική μάθηση και το παιχνίδι, χωρίς να αποκλείει κανένα στοιχείο των κλασικών μουσείων, όπως π.χ. τα εκθέματα. Στοχεύει στη δημιουργία ευκαιριών που θα βοηθήσουν τα παιδιά να γνωρίσουν τον εαυτό τους και τους άλλους, αλλά και να καλλιεργήσουν την αισθητική, την κοινωνική και την πνευματική τους ανάπτυξη.

Ως προς τα εκθέματα η σημαντική διαφορά με τα άλλα μουσεία είναι το παιδί μπορεί ελεύθερα να τα αγγίξει και να τα περιεργαστεί. Τα εκθέματα, στην περίπτωση των παιδικών μουσείων, μετατρέπονται δηλαδή σε εργαλεία μάθησης μέσω όλων των αισθήσεων του παιδιού.

Η δημιουργία των παιδικών μουσείων βασίζεται στην πρωτοβουλία κυρίως εκπαιδευτικών, καλλιτεχνών, γονέων και γενικά ανθρώπων πνευματικών και ευαίσθητων που σε συνεργασία με Δήμους και άλλους φορείς συγκεντρώνουν τα εκθέματα και τις συλλογές, σε αντίθεση με τα παραδοσιακά μουσεία που . μουσεία δημιουργούνται από ιδιωτικές ή κρατικές συλλογές.

Οι θεματικοί άξονες των εκθεμάτων των παιδικών μουσείων είναι συνήθως: τα συναισθήματα, οι φυσικές επιστήμες, τα μαθηματικά, η τεχνολογία, η ιστορία και η αρχαιολογία, ο υλικός πολιτισμός, οι μύθοι και τα λαϊκά παραμύθια, το θέατρο κ.λπ.

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα των μουσείων, σύμφωνα με το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM)στοχεύουν στην ευχαρίστηση των παιδιών, στα ερεθίσματα για την καλλιέργεια της κριτικής και της δημιουργικής σκέψης, την καλλιέργεια της ικανότητας παρατήρησης και έρευνας και στην πρόκληση του ενδιαφέροντος των παιδιών για την ιστορικότητα των αντικειμένων, ώστε να συμβάλλουν στη δημιουργία της εθνικής και της παγκόσμιας πολιτισμικής ταυτότητας των παιδιών.

1. Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας

Λεβίδου 13, Κηφισιά, Τ.Κ. 14562, Αθήνα , Τηλέφωνο: +30 210 8015870

Ιστοσελίδα Μουσείου: http://www.gnhm.gr/

Το Κέντρο Γαία καλύπτει 12.000 τ.μ. σε έξι ορόφους, από τους οποίους οι τέσσερις υπόγειοι. Περιλαμβάνει επιστημονικά εργαστήρια με σύγχρονο ερευνητικό εξοπλισμό, αμφιθέατρο, εγκαταστάσεις για συνεδριακές εκδηλώσεις και προβολές, βιβλιοθήκη με αναγνωστήριο, πωλητήριο, καφέ - κυλικείο και χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων. Στους εκθεσιακούς του χώρους, η εντυπωσιακή "Γεώσφαιρα" και τα σύγχρονης τεχνολογίας διαδραστικά εκθέματα, καλούν τους επισκέπτες να ερευνήσουν, να προβληματιστούν και να λάβουν θέση απέναντι στα φλέγοντα περιβαλλοντικά προβλήματα του πλανήτη: την ενέργεια, τις μεταφορές, τη διαχείριση των φυσικών πόρων, το νερό, το έδαφος, τις τροφές. 

Στις δραστηριότητες του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας (ΜΓΦΙ) περιλαμβάνονται εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές, ειδικές ημερίδες και σεμινάρια για εκπαιδευτικούς, συνέδρια με αντικείμενο θέματα οικολογίας, καθώς και σχετικές εκθέσεις. Ερευνητικά προγράμματα με στόχο την προστασία των φυσικών πόρων - του εδάφους, των υδάτων και της ατμόσφαιρας - και της διατροφής και υγείας του ανθρώπου, εκτελούνται στα Εργαστήρια Οικολογίας Εδάφους και Βιοτεχνολογίας και Βιοαναλυτικής Χημείας, σε συνεργασία με συναφή ελληνικά και ξένα Ιδρύματα (Πηγή: © 2012 Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού).

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το video που μπορείτε να δείτε με τα παιδιά μεταβαίνοντας στον παρακάτω σύνδεσμο: https://www.youtube.com/watch?v=rnJJ_6lX3ZI

2.         Μουσείο Πειραμάτων

Συβρισσαρίου 6 Καισαριανή 16121, Τηλέφωνο: 210-7210105, 210-7610038

Ιστοσελίδα Μουσείου: http://www.mouseiopeiramaton.gr

1. Προδιαγραφές ποιότητας

Κάθε πρόγραμμα πληροί πάντοτε τις παρακάτω προδιαγραφές σε όλες τις φάσεις του, από το σχεδιασμό μέχρι την υλοποίησή του.

1.1 Σχεδιασμός:

1.   Τα προγράμματα σχεδιάζονται από πτυχιούχους ειδικότητας συναφούς με το αντικείμενο.

2.   Το κάθε πρόγραμμα σχεδιάζεται σε διαφορετικές εκδόσεις κλιμακούμενης δυσκολίας ανά δύο τάξεις με τη βοήθεια εκπαιδευτικών.

3.   Η θεματολογία αντλείται από τα ενδιαφέροντα των παιδιών και από σύγχρονα θέματα των επιστημών.

4.   Η θεματολογία στηρίζεται και στη σχολική ύλη,  αλλά φιλοδοξεί να προσδώσει επιπρόσθετα ερεθίσματα στα παιδιά, ώστε η συμμετοχή τους στο πρόγραμμα μία εμπειρία που να αξίζει.

5.   Ο εξοπλισμός είναι τέτοιος σε ποιότητα και ποσότητα, ώστε τα εργαστηριακά όργανα και εκπαιδευτικά παιχνίδια να επαρκούν, για να εργαζονται ταυτόχρονα όλες οι ομάδες μαθητών.

6.   Τα προγράμματα περιλαμβάνουν διδακτικά παιχνίδια, που ενθουσιάζουν το μαθητή και πειράματα, που βοηθούν το δάσκαλο στο διδακτικό του έργο.

1.2 Διεξαγωγή:

1.   Ο τρόπος διεξαγωγής είναι βιωματικός και συμμετοχικός.

2.   Τα πειράματα πραγματοποιούνται ταυτόχρονα από όλες τις ομάδες παιδιών και σε καμία περίπτωση δεν περιορίζονται σε επίδειξη από τον εμψυχωτή, με τους υπόλοιπους να μη συμμετέχουν.

3.   Οι δραστηριότητες συνοδεύονται από παρουσίαση σε σύγχρονα εποπτικά μέσα.

4.   Οι εμψυχωτές είναι πτυχιούχοι συναφούς ειδικότητας με επιμόρφωση σχετικά με τις σύγχρονες διδακτικές πρακτικές.

1.3 Κριτική και αναπροσαρμογή:

1.   Ο σχεδιασμός δε σταματά την ημέρα που ολοκληρώνεται ένα πρόγραμμα, αλλά πραγματοποιούνται διαρκείς βελτιώσεις.

2.   Οι παρατηρήσεις των εκπαιδευτικών, που μας επισκέπτονται και η ανταπόκριση των παιδιών αποτελούν οδηγό για αναπροσαρμογές.

2. Εξοπλισμός

Απαραίτητο στοιχείο του κάθε μας προγράμματος είναι η εξασφάλιση του κατάλληλου σε ποιότητα και ποσότητα εξοπλισμού. Ο εξοπλισμός ανάλογα με τη θεματολογία του κάθε προγράμματος αποτελείται από επιστημονικά όργανα, αναλώσιμα εργαστηρίου, αντιδραστήρια, εποπτικά μέσα (ειδικές κατασκευές), σκάμματα, έντυπο υλικό και οπτικοακουστικά μέσα.

3. Συνεργασίες

3.1 Δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς

-Η στοιχειοθεσία του περιεχομένου των προγραμμάτων βιολογίας και ο τρόπος διεξαγωγής των πειραμάτων έγιναν με τις οδηγίες και την υποστήριξη του εργαστηρίου βιολογίας του Τμήματος Επιστήμης της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

-Τα προγράμματα από τις θεματικές ενότητες της μετεωρολογίας, της βιολογίας, παλαιοντολογίας και μελισσοκομίας περιλαμβάνονται από το σχολικό έτος 2007-08 έως και σήμερα στην Εκπαιδευτική Πύλη του ΥΠΕΠΘ.

-Το πρόγραμμα “Τα μυστικά της κυψέλης” διεξάγεται σε συνεργασία με το πρότυπο αγρόκτημα βιολογικής καλλιέργειας Νεβρός.

3.2 Συνεργάτες & εμψυχωτές προγραμμάτων

Στα πλαίσια της φιλοσοφίας μας για παραγωγή προγραμμάτων με επιστημονικό βάθος και εγκυρότητα, αλλά και παιδαγωγική/ψυχαγωγική διάσταση, το γνωστικό περιεχόμενο κάθε προγράμματος σχεδιάζεται από πτυχιούχους ΑΕΙ, MSc, PhD της αντίστοιχης ειδικότητας, ενώ η διδακτική μεθοδολογία επιλέγεται από εκπαιδευτικούς πτυχιούχους τμήματος δημοτικής εκπαίδευσης & νηπιαγωγών. Οι εμψυχωτές των προγραμμάτων είναι αποκλειστικά πτυχιούχοι ΑΕΙ, κάτοχοι μεταπτυχιακών τίτλων (ΜSc, PhD). Η δημιουργική ομάδα, καθώς και η ομάδα εξωτερικών συνεργατών & εμψυχωτών απαρτίζεται από διάφορες ειδικότητες (βιολόγοι, γεωλόγοι, φυσικοί, περιβαλλοντολόγοι, εικαστικοί, εκπαιδευτικοί) (Πηγή: http://www.mouseiopeiramaton.gr/sample-page-2/)

Στο Μουσείο υλοποιούνται εργαστήρια για παιδιά και τις Κυριακές 

3.    Ελληνικό Παιδικό Μουσείο

Κτήριο Ωδείου Αθηνών, Βασ. Γεωργίου Β' 17-19 & Ρηγίλλης 10675 Αθήνα
Τηλέφωνο: 2103312995, 2103246536, Fax 2103241919, e-mail info@hcm.gr
F/B: Hellenic Children's Museum

Ιστοσελίδα Μουσείου: http://www.hcm.gr/BIGFrame/BIGFramesMainFirstPage.asp?LANG=GR

Είναι μία από τις πρώτες μουσειακές εμπειρίες των παιδιών όπου τους παρέχεται ένα περιβάλλον προσαρμοσμένο στις ανάγκες και τις δυνατότητές τους.
Απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας έως 12 χρόνων, γονείς και εκπαιδευτικούς, και σε οποιονδήποτε πρωτομαθαίνει και ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη του παιδιού.

Πιστεύει ότι η μάθηση υποστηρίζεται από
τα πραγματικά αντικείμενα,
τις χειροπιαστές εμπειρίες και
το παιχνίδι

Δράσεις: Για οικογένειες και μεμονωμένους επισκέπτες, για εκπαιδευτικούς,  για φοιτητές και ερευνητές , Κινητό Μουσείο.                                                       

Τα Σαββατοκύριακα  γίνονται εκπαιδευτικά προγράμματα με εισιτήριο, για παιδιά προσχολικής ηλικίας και για παιδιά δημοτικού. Κάθε δίμηνο είναι αφιερωμένο στις διαφορετικές αισθήσεις για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας ενώ για μεγαλύτερα παιδιά αφορά στις συλλογές του μουσείου ή σε εποχιακές δραστηριότητες.

4. Μουσείο Συναισθημάτων της Παιδικής Ηλικίας

Καρατζά 7 & Τσάμη Καρατάσου 56, 117 41 Φιλοπάππου, Αθήνα, Τηλέφωνο:210 92 18 329, Fax  210 9218323, e-mail: info@mce.gr.
Η γραμματεία του μουσείου λειτουργεί καθημερινά εκτός Δευτέρας.

Ιστοσελίδα Μουσείου: http://www.mce.gr

 

Είναι ένα διεθνώς μοναδικό, διαδραστικό μουσείο, που χρησιμοποιεί τα εκθέματα του, το παιχνίδι και τα παραμύθια για να ενθαρρύνει τα παιδιά να γνωρίσουν τον εαυτό τους και να κατανοήσουν τον κόσμο των συναισθημάτων, ενώ ταυτόχρονα ευαισθητοποιεί και υποστηρίζει τους ενήλικες σε θέματα που αφορούν τη συναισθηματική ανάπτυξη.

Ιδρύθηκε το 2006, είναι μέλος του HOI «HANDS ON INTERNATIONAL» Διεθνούς Συμβουλίου Παιδικών Μουσείων και του ΔΙΚΤΥΟΥ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΑΘΗΝΩΝ.

Η φιλοσοφία του μουσείου

-Όταν είμαστε παιδιά, στο ξεκίνημα της ζωής μας, μπερδευόμαστε έντονα με τα συναισθήματά μας και νιώθουμε την ανάγκη να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας για να βρούμε το δικό μας νόημα στη ζωή.

-Όλες οι δραστηριότητες του μουσείου βασίζονται στην αναγνώριση της ανεκτίμητης αξίας που έχει η συναισθηματική καλλιέργεια του ανθρώπου για την εξέλιξή του.

-Ενθαρρύνοντας τα παιδιά να γνωρίσουν τον εαυτό τους και να κατανοήσουν τον κόσμο των συναισθημάτων τα βοηθάμε να αναπτυχθούν σε δημιουργικούς και ευτυχισμένους ενήλικες με θέληση για τη ζωή και τις προκλήσεις της.

Μέρες λειτουργία του Μουσείου

Τις καθημερινές το μουσείο υποδέχεται σχολικές ομάδες που συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα. Τα Σαββατοκύριακα το μουσείο είναι ανοιχτό για το ελεύθερο κοινό. 

Απευθύνεται:

·         σε παιδιά, κυρίως από 4 έως και 14 χρονών

(Η είσοδος στο Μουσείο επιτρέπεται 
σε παιδιά που έχουν συμπληρώσει τα 4 χρόνια τους).

· σε οικογένειες

· σε εκπαιδευτικούς

· σε ενήλικες που συνοδεύουν τα παιδιά 

· σε ενήλικες που ενδιαφέρονται για τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών.

5. Μουσείο Ηρακλειδών

Διοικητικές υπηρεσίες: Δευτέρα-Παρασκευή 9:00-17:00, Τηλέφωνο: 210 34 61 981

ΚΤΙΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ 16,118 51 Θησείο, Τηλέφωνο: 210 3461981, F: 210 3458225, E: info@herakleidon-art.gr
ΚΤΙΡΙΟ ΑΠ. ΠΑΥΛΟΥ 37,118 51 Θησείο, Τηλέφωνο: 2110126486
E: museum@herakleidon-art.gr

Ιστοσελίδα Μουσείου: http://herakleidon-art.gr (ενδιαφέρουσα και κατατοπιστική ιστοσελίδα!)

Λειτουργεί Μόνιμη Διαδραστική Έκθεση «Παίζω και καταλαβαίνω»

Κυριακές 10:00-14:00

 Στον πρώτο όροφο της Διαδραστικής Έκθεσης «Παίζω και Καταλαβαίνω» γίνεται μια εισαγωγή στις πρωταρχικές μαθηματικές έννοιες με τις οποίες έρχεται σε επαφή ο άνθρωπος. Τραπέζια με διαδραστικές κατασκευές και έργα τέχνης εισάγουν τον επισκέπτη στην έννοια της συμμετρίας στη φύση και την τέχνη, στον κόσμο των αριθμών και των σχημάτων, καθώς και στις στοιχειώδεις αλγοριθμικές διαδικασίες. Στο δεύτερο όροφο της έκθεσης πραγματοποιείται μια ιστορική αναδρομή στους σημαντικότερους σταθμούς της επιστημονικής και μαθηματικής σκέψης αλλά και της τέχνης. Ξεκινώντας από την προσωκρατική εποχή και το πέρασμα από το μύθο στο λόγο, το ταξίδι συνεχίζεται με τους Πυθαγόρειους, τους Ελεάτες φιλοσόφους, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, την Ελληνιστική εποχή, την Αναγέννηση, τις κατακτήσεις της επιστήμης και της μοντέρνας τέχνης του 20ού αιώνα, φτάνοντας στη σύγχρονη επιστήμη του χάους, των δυναμικών συστημάτων και των fractals,Πηγή: (iefimerida.gr)

Το Μουσείο υπηρετεί από το 2004 την τέχνη, την παιδεία και τον πολιτισμό. Όραμα: να προσφέρει στους νέους την πνευματική και ψυχική καλλιέργεια, που θα τους καταστήσει ικανούς να αντιμετωπίσουν τις αυξημένες απαιτήσεις της σημερινής, αλλά και της αυριανής εποχής. Εμπνευστές και Ιδρυτές: Παύλος και Άννα-Μπελίντα Φυρού. Το Μουσείο έχει μετεξελιχθεί σε διαδραστικό κέντρο εκλαΐκευσης της επιστήμης με βασική φιλοσοφία το τρίπτυχο «Επιστήμη, Τέχνη και Μαθηματικά». Υλοποιεί καινοτόμα επιμορφωτικά προγράμματα για μαθητές, εκπαιδευτικούς και ενηλίκους, καθώς και εκθέσεις έργων τέχνης και εκλαΐκευσης της επιστήμης.   

                                   

6.    Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης

Kόδρου 9, προέκταση οδού Bουλής, Πλάκα, 105 58 Αθήνα
Tηλέφωνα: 210 3312 621 & 210 33 12 750
Τ. & F. 210 33 13 734

Ώρες λειτουργίας:

Tρίτη - Σάββατο: 10.00 - 14.00
Kυριακή: 11.00 - 14.00

Το Μουσείο Παιδικής Τέχνης στα 22 χρόνια λειτουργίας του, ακολουθεί το αρχικό του όραμα «Μαθαίνω, μέσω της Τέχνης».

Σκοπός του Μουσείου είναι η ανάδειξη της μοναδικότητας της Παιδικής Τέχνης.

Στόχος του να προσφέρει τη δυνατότητα γνωριμίας με την Τέχνη από την παιδική ηλικία.

Απευθύνεται στα παιδιά και στους ενήλικες, γονείς, εκπαιδευτικούς, καλλιτέχνες και επιστήμονες.

Προσφέρει διεξόδους που ένας ενήλικος έχει στερηθεί προ πολλού και ένα παιδί έχει ανάγκη να βιώνει κάθε μέρα.

Επιδιώκει τη συνεργασία με Φορείς, επιστήμονες και ερευνητές που ενδιαφέρονται για την Παιδική Τέχνη.

Οι συλλογές του Μουσείου περιλαμβάνουν 7.000 έργα ζωγραφικής και κατασκευές παιδιών, που εμπλουτίζονται κάθε χρόνο.

Προτείνει μια διαφορετική εκπαιδευτική διαδικασία, μέσω της Τέχνης.

Συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας γενιάς νέων με ενδιαφέρον για τον πολιτισμό.

Φιλοσοφία όλων των εκπαιδευτικών δράσεων του Μουσείου Παιδικής Τέχνης είναι:
να αναδείξει την αξία και τη μοναδικότητα της παιδικής τέχνης
να βοηθήσει στη γνωριμία με την Τέχνη από την παιδική ηλικία
να εντάξει δημιουργικά την Τέχνη στην εκπαιδευτική διαδικασία
να αναπτύξει την προσωπική έκφραση κάθε παιδιού
να συμβάλει στη διαμόρφωση της αισθητικής κρίσης ενός ευρύτερου κοινού.

7.   Μουσείο   Θεάτρου Σκιών «Ευγένιος Σπαθάρης»
Μεσογείων και Βορείου Ηπείρου 27, Μαρούσι, Τηλέφωνο: 210 8022360 και 210 612724

Ιστοσελίδα: http://www.karagiozismuseum.gr/index.htm 

Το πανέμορφο νεοκλασικό της πλατείας Κασταλίας μετατράπηκε σε ένα «καταφύγιο» της τέχνης του θεάτρου σκιών. Σταδιακά, η αυλή μετατράπηκε σε μόνιμο Καραγκιοζοθέατρο που ξετρελαίνει τους μικρούς φίλους του μουσείου. Όσο για τα εκθέματα, στις αίθουσες του μουσείου μπορείτε να περιηγηθείτε με τα παιδιά σας ανάμεσα στις διάφορες φιγούρες έμπειρων καλλιτεχνών του είδους και να μάθετε τα πάντα για την κατασκευή τους και τα εφέ των παραστάσεων. 

Ιστοσελίδα: http://www.karagiozismuseum.gr/index.htm 

-Η δημιουργία του Σπαθάρειου Μουσείου είναι το αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας και επίπονης προσπάθειας του διάσημου καλλιτέχνη Ευγένιου Σπαθάρη και της δυνατής θέλησης του Δήμου Αμαρουσίου που συνετέλεσαν στην πραγματοποίηση ενός κοινού τους ονείρου: Ο Καραγκιόζης να αποκτήσει ένα μόνιμο στέκι.
Το 1991 ιδρύεται επίσημα το Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου με την επωνυμία Σπαθάρειο Μουσείο θεάτρου Σκιών Δήμου Αμαρουσίου ενώ συγχρόνως συνίσταται το Διοικητικό Συμβούλιο και τον Μάιο του 1993 διοργανώνεται η πρώτη ημερίδα Ελληνικού θεάτρου Σκιών.

Τον Ιούνιο του 1995 τελειώνει η ανακαίνιση του ωραιότατου νεοκλασικού κτιρίου της Πλατείας Κασταλίας και στις 22 του ίδιου μήνα, το Σπαθάρειο Μουσείο θεάτρου Σκιών, μοναδικό στο είδος του σ' ολόκληρο τον κόσμο, ανοίγει τις πύλες του για να υποδεχθεί τους αμέτρητους φίλους του Καραγκιόζη που έτρεξαν να εκφράσουν τη χαρά τους και να παραστούν στα εγκαίνια. Η συστηματική λειτουργία του Σπαθάρειου Μουσείου άρχισε τον Ιανουάριο του 1996 με εκπαιδευτικά προγράμματα προοριζόμενα για μαθητές σχολείων που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των επισκεπτών του. Σκοπός του Σπαθάρειου Μουσείου του Δήμου μας είναι να διατηρήσει να προστατεύσει και να προβάλλει με κάθε τρόπο αυτό το τόσο σημαντικό μέρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς που εκπροσωπεί το λαϊκό θέατρο και ο ήρωας του: ο ελληνικός Καραγκιόζης-

Μένια Σπαθάρη  Διευθύντρια Σπαθάρειου Μουσείου Δήμου Αμαρουσίου

8.    Mουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Η είσοδος στο ΜΚΤ είναι δυνατή από δύο σημεία: 1. Κεντρικό Kτίριο (Μόνιμες συλλογές)
Νεοφύτου Δούκα 4 και 2. Μέγαρο Σταθάτου (Περιοδικές εκθέσεις)
Βασιλίσσης Σοφίας και Ηροδότου 1

Τ: (+30) 210 7228321-3
F: (+30) 210 7239382
E: museum@cycladic.gr

 Ιστοσελίδα Μουσείου: https://www.cycladic.gr

Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης είναι αφιερωμένο στη μελέτη και προβολή των αρχαίων πολιτισμών του Αιγαίου και της Κύπρου, με ιδιαίτερη έμφαση στην Κυκλαδική τέχνη της 3ης π.Χ. χιλιετίας. Ιδρύθηκε το 1986, αρχικά για να στεγάσει την ιδιωτική συλλογή του Νικολάου και της Ντόλλης Γουλανδρή και σταδιακά επεκτάθηκε για να φιλοξενήσει και άλλες σημαντικές συλλογές-δωρεές.

Γονείς και παιδιά έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν τις Συλλογές του Μουσείου μέσα από μια διαδραστική ξενάγηση και εκπαιδευτικές δράσεις μέσα στις αίθουσες.

Πληροφορίες & Κρατήσεις

Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
Τ: 210 7294220, Δευτέρα – Παρασκευή: 10:00-13:00

Aπό τον Οκτώβριο έως και το Μάιο, κάθε Σαββατοκύριακο, παιδιά και γονείς γνωρίζουν το συναρπαστικό κόσμο του Μουσείου μέσα από παραμύθια, εικαστικά εργαστήρια, θέατρο, φωτογραφία και μουσική! Φέτος η αγορά εισιτηρίων θα γίνονται ηλεκτρονικά.
Για όλα τα προγράμματα είναι απαραίτητη η κράτηση θέσης.

Πληροφορίες – Κρατήσεις: Τ. 210 7294220 , Δευτέρα – Παρασκευή: 10:00 – 13:00

   

9. Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης

Τριπόδων 23 Πλάκα, Τηλέφωνο:2103250341 info@ekedisy.gr

Ιστοσελίδα Μουσείου: http://www.ekedisy.gr/en/         

Σκοπός του Μουσείου είναι η διάσωση και η έρευνα του σχολικού υλικού. 

Το Μουσείο, που άρχισε να λειτουργεί το 2015, τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων και είναι μέλος του Δικτύου Μουσείων και Πολιτιστικών Φορέων Ιστορικού Κέντρου Αθηνών.

«Στην επίσκεψή τους στο Μουσείο οι μαθητές/τριες θα έχουν την ευκαιρία  όχι μόνο να ξεναγηθούν στις συλλογές του Μουσείου, που περιλαμβάνουν σχολικό υλικό και σχολικά βιβλία και να παρακολουθήσουν τα ανάλογα εκπαιδευτικά  προγράμματα αλλά και να ανακαλύψουν την ιστορία της περιοχής και των μνημείων που περιβάλλουν το Μουσείο, η ιστορία των οποίων ακολουθεί όλες τις χρονικές περιόδους της ιστορίας.

Ένα νέο Μουσείο στην Αθήνα και ένας ακόμα λόγος για να την επισκεφθείτε  και να περιπλανηθείτε στα στενά και γραφικά σοκάκια της Πλάκας.  Στο διατηρητέο και πανέμορφο κτίριο του Μουσείου θα έχετε μια διαφορετική εμπειρία: κατά τη διάρκεια της ξενάγησής σας, θα γνωρίσετε όχι μόνο  την ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης και των σχολικών βιβλίων αλλά θα ακούσετε και την ιστορία της ομορφότερης ίσως περιοχής της Αθήνας, της Πλάκας και της οδού Τριπόδων, του αρχαιότερου δρόμου της αρχαίας Αθήνας.  Ο δρόμος στον οποίο, όπως λέγεται, γνώρισε ο Περικλής την εταίρα Φρύνη και στον οποίο  ο Δημήτριος του Φαληρέως,  συνήθιζε να κάνει τον περίπατό του.

To Mουσείο αξιοποιεί μία από τις καλύτερες συλλογές σχολικών βιβλίων και σχολικού υλικού τα οποία  χρονικά καλύπτουν διάστημα περίπου τριών (3) αιώνων. Πολλές από τις εκδόσεις αυτές είναι σπάνιες και δυσεύρετες, ενώ πολλά βιβλία δεν υπάρχουν στις επίσημες βιβλιογραφίες και στις  μεγάλες βιβλιοθήκες. Οι συλλογές εμπλουτίζονται συνέχεια με δωρεές και αγορές υλικού.

Οι κατηγορίες τις οποίες καλύπτει η συλλογή γενικά μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε: αναγνωστικά δημοτικού και γυμνασίου, χρηστομάθειες, σχολικά βιβλία για όλες τις τάξεις και για όλα τα μαθήματα (αρχαία, λατινικά, μαθηματικά, φυσική, χημεία, φυσική ιστορία, ιστορία, θρησκευτικά, φυτολογία, ζωολογία, πατριδογνωσία, μουσική, ιχνογραφία, καλλιγραφία, ξένων γλωσσών κλπ).

Εκτός από τα σχολικά εγχειρίδια ο φορέας διαθέτει και πλούσιο υλικό σχετικό με τη σχολική πράξη και ζωή. Έχει να παρουσιάσει ακόμα, παιδικά βιβλία (ελληνικά και ξένα), τετράδια, αρχεία σχολείων, έλεγχους, βαθμολόγια, εποπτικό υλικό, χάρτες, παιδικά περιοδικά και κόμικς. Ένα ενδιαφέρον κομμάτι της συλλογής ακόμα είναι σχολικά βιβλία από άλλες χώρες (μια πλούσια συλλογή από παλαιά και νέα σχολικά εγχειρίδια από χώρες όπως Αμερική, Καναδάς, Περού, Ιαπωνία, Ινδία, Ταϊλάνδη, Σρι Λάνκα, Σαουδική Αραβία, Λίβανος, Ισραήλ, Αίγυπτος, Τυνησία, Ζαΐρ, Κορέα κ.ά.).

Το Μουσείο ξυπνάει μνήμες, νοσταλγία και συγκίνηση από τα σχολικά  χρόνια.

Οι μεγαλύτεροι θα ανασύρουν στη μνήμη τους σχολικές αναμνήσεις βλέποντας τα παλιά σχολικά βιβλία και θα θυμηθούν τα σχολικά τους χρόνια καθισμένοι στα παλιά ξύλινα θρανία, γράφοντας στις πλάκες με τους κονδυλοφόρους.

Οι μικρότεροι θα ξεναγηθούν ευχάριστα και βιωματικά, παίρνοντας μέρος στα ποικίλα εκπαιδευτικά του προγράμματα μαθαίνοντας μέσα από το παιχνίδι όχι μόνο την ιστορία του παλιού σχολείου και των παλιών σχολικών βιβλίων αλλά και για το περιβάλλον, την τέχνη, τη λογοτεχνία, το θέατρο, την παράδοση και τον πολιτισμό (Πηγή: ιστοσελίδα του Μουσείου)».

Στο Μουσείο οργανώνονται και υλοποιούνται περίπατοι, σεμινάρια και πολλά προγράμματα για μικρά και μεγαλύτερα παιδιά και τα Σαββατοκύριακα.

    

10.     Μουσείο Αφής

Δοϊράνης 198, Καλλιθέα, 176 73, Τηλ.: (+30210) 941 5222 , Fax: (+30210) 941 5271 
e-mail: tactualmus@fte.org.gr

Τo 1983, η τότε Πρόεδρος του Δ.Σ. του Φάρου Τυφλών της Ελλάδος [ΦΤΕ], Πρωτοπαπαδάκη Λ. και ο Δντης του ΦΤΕ Κεφάκης Εμμανουήλ αναζητούν τον τρόπο που θα επιτρέψει στα άτομα με προβλήματα όρασης να έρθουν σε επαφή με την πολιτιστική μας κληρονομιά. Αγοράζονται τα πρώτα εκθέματα από τον ΦΤΕ, και ακολουθούν δωρεές εκθεμάτων από οργανισμούς, εταιρείες και φυσικά πρόσωπα. Παράλληλα συνειδητοποιείται ότι η δυνατότητα ψηλάφησης των εκθεμάτων αποτελεί και για τους βλέποντες έναν καινούργιο τρόπο προσέγγισης του αρχαιοελληνικού πολιτισμού.

Ιδιαιτερότητα

Το Μουσείο Αφής είναι ένα από τα 5 Μουσεία του είδους στον κόσμο. Η ιδιαιτερότητά του έγκειται στο γεγονός ότι οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να αγγίζουν τα εκθέματα, τα οποία είναι πιστά αντίγραφα των πρωτοτύπων που εκτίθενται σε άλλα Μουσεία της χώρας μας.

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά ηλικίας 6 - 12 ετών, πραγματοποιούνται τις εργάσιμες ημέρες και ώρες κατόπιν συνεννοήσεως.
Τα παιδιά παρακινούνται να αγγίξουν τα εκθέματα, να τα ψηλαφίσουν, να προβληματιστούν και να αυτενεργήσουν. Η χρήση μάσκας κατά τη διάρκεια των εκπαιδευτικών παιχνιδιών εκτός των άλλων τα ευαισθητοποιεί και σε θέματα που αφορούν τα άτομα με προβλήματα όρασης.
Επίσης εκπαιδευτικά προγράμματα μπορούν να προγραμματιστούν για τα Σαββατοκύριακα κατόπιν συνεννοήσεως.

Αξιόλογoι σύνδεσμοι για εικονικές περιηγήσεις κ.α.

1.           Νέο Μουσείο της Ακρόπολης:

Α) http://aesop.iep.edu.gr/node/18508

       Β)https://www.google.com/culturalinstitute/beta/streetview/acropolismuseum/IwFUpQvIJ1QDVA?sv_h=344.1368861157195&sv_p=30.615008204547493&sv_pid=t65OTdI1BloiINk1Y00BqQ&sv_lid=6578783020017468350&sv_lng=23.728203200000053&sv_lat=37.9681684&sv_z=1    

Γ)www.acropolis-athena.gr  «Αθηνά, η θεά της Ακρόπολης» ,  παιχνίδι για τη θεά Αθηνά και τα σύμβολά της στο Μουσείο Ακρόπολης. Μία εικονική περιήγηση με στόχο τη γνωριμία του επισκέπτη με τις διαφορετικές υποστάσεις της θεάς, αλλά και με το Μουσείο Ακρόπολης.                                

Δ)https://www.youtube.com/watch?v=mzYBxeo_XNw

2.           Κυκλαδικός Πολιτισμός, εικονική περιήγηση – Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης: http://www.cycladic.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=resource&cresrc=464&cnode=92&clang=0 

3.           Μουσείο Παραδοσιακών Μουσικών Οργάνων. Τρισδιάστατο ψηφιακό μουσείο:    http://museum.iema.gr/ 

4.           Εικονική περιήγηση στο Μουσείο Μπενάκη:

http://www.benaki.gr/index.asp?id=4020101&lang=gr

5.           Θέατρο σκιών: H πρωτότυπη διαδραστική παρουσίαση του θεάτρου σκιών στην ιστοσελίδα της Ντορίνας Παπαλιού (www.greekshadows.gr), προβάλλει το συναρπαστικό ταξίδι του θεάτρου σκιών μέσα στο χώρο και στο χρόνο, από την Ανατολή στη Δύση και από το παρελθόν στο παρόν: greek shadows (Θέατρο σκιών)

6.           Εικονικά Μουσεία με έργα διάσημων καλλιτεχνών: http://evrika.wikispaces.com/%CE%95%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C+%CE%9C%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B5%CE%AF%CE%BF+Google+Art 

7.           Σημαντικά κτήρια της αρχαίας Ολυμπίας σε 3D απεικόνιση: http://www.fhw.gr/olympics/ancient/gr/3d.html     

8.           Μουσείο Ελιάς Βουβών. Εικονική ξενάγηση: http://www.olivemuseumvouves.com/virtualtours.aspx?lang=el   

9.           Εικονική Πινακοθήκη της Τράπεζας της Ελλάδας:

http://virtualgallery.bankofgreece.gr/main/index.html

  

  

Μουσείο Γουλανδρή-Η μοναδική στον κόσμο Γεώσφαιρα